O Zamku w Mielniku
Pierwsze umocnienia na terenie Góry Zamkowej w Mielniku zbudowano prawdopodobnie na polecenie ruskich książąt na przełomie XI i XII w. W połowie XIV w. władzę nad tymi okolicami przejęła Litwa. Z 1379 r. pochodzi pierwsza wzmianka o warowni. Na przełomie XIV i XV w. tereny te kilkakrotnie przechodziły w ręce Polaków z Mazowsza i znów powracały pod władzę Litwinów.
W 1408 r. warownia ostatecznie przeszła pod panowanie wielkiego księcia litewskiego Witolda. Władca ten zarządził na miejscu dawnego grodu budowę drewnianego zamku górnego oraz zamku dolnego, a także przedzamcza. Zabudowania w większości były drewniane, na murowanych kamiennych podpiwniczeniach. Na zamku górnym wzniesiono murowano-drewnianą część mieszkalną (wieżę), otoczoną drewniano-kamiennymi obwarowaniami z dwiema basztami. Oba człony były oddzielone podpiwniczonym budynkiem, w którym znajdowały się wrota.
W 1420 r. na terenie zamku dolnego na miejscu dawnej kaplicy Witold ufundował murowany kościół. Późnogotycka ceglano-kamienna halowa świątynia zbudowana została na planie prostokąta. W głównej elewacji zachodniej do dziś widnieje zachowany fragment dawnego gotyckiego portalu. Po śmierci Witolda zamek na krótko przeszedł w posiadanie księcia mazowieckiego, ale w 1444 r. odkupił go wielki książę litewski (później także król Polski) Kazimierz Jagiellończyk.
Na rozkaz króla wzniesiono murowaną wieżę północną i podwyższono ziemno-drewniane obwarowania. Nieopodal zamku lokowano miasto Mielnik. Położony na styku Litwy i Korony zamek mielnicki stał się jedną z najważniejszych rezydencji, często odwiedzanych przez kolejnych władców: wielkich książąt Litwy, a zarazem królów Polski.
Za panowania Zygmunta Starego i jego następcy, Zygmunta Augusta, zamek wraz z kościołem zostały przebudowane w stylu renesansowym. Rozebrano baszty, wały i wieżę zamku, a na jej miejscu wybudowano okazałe drewniane palatium z apartamentami mieszkalnymi dla króla. W 1560 r. na zamku doszło do pożaru, po którym pozostała jedynie murowana brama i kościół.
W miejscu spalonego zamku wzniesiono później drewniany dwór, który został zniszczony podczas wojen w połowie XVII w. Po zamku nie został żaden ślad oprócz fragmentów murów i ruin kościoła. Kościół odbudowano na początku XVIII w. w stylu barokowym, wzniesiono wówczas także plebanię.
Po powstaniu styczniowym, około 1865 r., miejsce zamku górnego zostało przez zaborców rosyjskich nadsypane co najmniej sześć metrów ziemi w celu budowy niewielkiej kapliczki. Zmieniło to zupełnie krajobraz. Dawny kościół zamkowy najpierw został przekształcony w cerkiew prawosławną, a w 1915 r. spalony podczas odwrotu wojsk rosyjskich. Od tej pory pozostaje ruiną.
Adres: 17-307, ul. Brzeska, 87, Mielnik
Przydatne informacje turystyczne
https://podlasie.siemiatycze.pl/71-siematycze-wzgorze-zamkowe-w-mielniku
https://podlasie.siemiatycze.pl/74-siematycze-ruiny-kosciola-zamkowego-w-mielniku
https://zabytek.pl/pl/obiekty/mielnik-ruiny-kosciola
https://mielnik.eu/co-zobaczyc.html